Blog
A lenda do Graal, un mito globalizado para o Camiño de Santiago
O longo proceso de colapso do Imperio Romano e a entrada do feudalismo na Europa cristiá engadiu evidentes cambios económicos, demográficos, culturais e sociais. A ambición do os homes máis poderosos da época era restaurar esa idea de grandeza universal do imperio e tamén a súa esfera de influencia cultural. Este continuo proceso de integración e disgregación tamén chegou á esfera das narracións e así atopamos o mito do santo Graal, un dos primeiros contos que calquera habitante do continente podía coñecer e que moitas igrexas e lugares santos afirmaban posuír. Por suposto, a ruta xacobea tamén participou da lenda do Graal, que o fixo seu coma mito global para o Camiño de Santiago.
Segundo recolle o mito, o Graal é o cáliz co que se celebrou a Última Cea. Tamén sería o recipiente no que Xosé de Arimatea recolleu o sangue de Cristo cando foi alanceado por Longinos; que o mundo medieval atopase un mito común que compartir, unha narración que se transmitise máis aló das limitacións nas vías de comunicación e o analfabetismo xeneralizado, converteuse nun síntoma da reconfiguración dos marcos intelectuais europeos. Non hai nada mellor que unha historia compartida para certificar que existe un pobo ou pobos en contacto.
Pero...E o Camiño de Santiago? A lenda do Graal popularizouse grazas ao ciclo artúrico, que se introduciu na península a través do norte de Galicia. O desembarco dos refuxiados bretóns trouxo consigo a introdución deste mito que se estendeu rapidamente polo resto da Península.
Un tempo despois non foron poucos os lugares sagrados que aseguraban posuír o místico cáliz. Que un templo asegurase contar no seu tesouro coa copa da Última Cea aseguraba a chegada de fieis e o fluxo de riquezas. A historia adaptouse tamén ao Camiño de Santiago e incorporouse ao rico acerbo de narracións milagrosas que se daban nas estacións cara a Compostela. O mosteiro de Santa María do Cebreiro, porto de entrada a Galicia do Camiño Francés, e a súa relación co Graal data do século XII: unha lenda mencionada por diversas fontes históricas e arqueolóxicas relata como un monxe dispoñíase a oficiar a misa diaria.
A nave do templo estaba baleira porque fose caía un temporal de neve e vento que mantiña aos fregueses a cuberto. Cando o monxe cría que xa ninguén asistiría ao oficio, Xoán Santín, un veciño moi piadoso da aldea de Barxamaior cruzou o limiar asentouse para escoitar ao frade. O monxe menosprezou o esforzo do campesiño “para ver un pouco de pan e de viño”, pero no momento da consagración a Hostia converteuse en carne sensible á vista, e o contido do cáliz en sangue, a cal manou ata tinguir os corporais.
Din que esta lenda estendeuse rapidamente e que animou a peregrinos a emprender o Camiño de Santiago por si, quen sabe, tamén podían ser testemuñas de milagres nalgún recuncho da senda.
En 1486 os Reis Católicos, de pelegrinaxe a Santiago, detivéronse no mosteiro e doaron os fanais onde se gardan as reliquias do milagre.
Todos estes elementos de fantasía gardan unha idea constante, así como a arte usa enganos para contar algo verdadeiro, as historias asociadas ao Camiño, milagrosas ao principio e veraces nos tempos da circulación da información serven para animarnos, para contrastar o noso ánimo co que outros sentiron nun mesmo escenario, vivindo a mesma aventura.
